Gmina Kodrąb - Charakterystyka

Położenie

Gmina Kodrąb położona jest na południowo-wschodnim skraju historycznej Wielkopolski między Radomskiem a Przedborzem w województwie łódzkim. Województwo łódzkie 

jest położone centralnie wśród szesnastu nowych  województw.Geometryczny środek kraju  znajduje  się  w  okolicach Piątku, oddalonego  od  Łodzi o  około  30 km  na północny-wschód. Obszar województwa łódzkiego jest pod względem  fizyczno – geograficznym swoistym „pomostem” pomiędzy strefą wyżyn Polski południowej i nizin występujących na północy kraju, co nadaje mu specyficzny, niezwykle indywidualny charakter. Szczególną rolę odgrywa tu tzw. wyżynny półwysep łódzki. Główną jednostką tektoniczną województwa łódzkiego jest tzw. Kredowa Niecka Łódzka . Wypełniona jest ona seriami wapieni , piasków i iłów kredowych o miąższości co najmniej kilkuset metrów , które wypełniają wgięcie podłoża jurajskiego. Powierzchnia gminy liczy 10 579 ha, lasy zajmują niespełna 17 procent jej terenu. Obszar gminy jest intensywnie wykorzystywany rolniczo (7 574 użytków rolnych), pozostałe 856 ha zajmują drogi, sady, zabudowania i inne użytki. Gmina Kodrąb liczy 4879 mieszkańców (w 19 sołectwach, stan na 11.05.2006r ). Jako odrębna jednostka administracyjna w obecnych granicach powstała w 1973 roku. Głównym działem gospodarki w gminie jest rolnictwo - gospodarstw rolnych jest 1604, dominują niewielkie, o przeciętnej powierzchni ok. 4,5 ha

W sąsiedztwie gminy znajdują się trzy duże ośrodki miejskie i zarazem przemysłowe: Radomsko w odległości 15 km, Częstochowa – 55 km, Przedbórz – 18 km i Kielce – 86 km. Odległość gminy od Łodzi wynosi 92 km, a od Warszawy 194 km. W niewielkiej odległości od terenu gminy przebiega trasa Warszawa – Katowice. Gmina ma dobrą dostępność komunikacyjną i dogodne połączenie z całym krajem.

Administracyjnie gmina składa się z 19 sołectw i 41 miejscowości.

Położenie gminy na tle jednostek fizyczno-geograficznych

    Według podziału fizyczno-geograficznego Polski J. Kondrackiego gminy teren
w całości leży w prowincji Wyżyn Polskich w podprowincji Wyżyna Małopolska. Gmina należy do mezoregionu: Wzgórza Radomszczańskie, wchodzą one w skład makroregionu zwanego Wyżyną Przedborską.

    Wzgórza Radomszczańskie zbudowane są z wapieni górnojurajskich oraz piaskowców kredowych pokrytych osadami czwartorzędowymi. Cechą charakterystyczną tego obszaru jest duża ilość pagórków i równin kemowych o schodowo obniżających się powierzchniach  

 Flora i fauna

    Obszar gminy Kodrąb zaliczany jest do prowincji Niżowo-Wyżynnej, Środkowoeuropejskiej, działu Bałtyckiego, podpodziału Pasa Wyżyn Środkowych.

  Zasadniczy zrąb flory obszaru gminy tworzą gatunki wielu elementów geograficznych, wśród których dominujący charakter mają rośliny szeroko rozpowszechnione w północnej
i środkowej Europie.

Świat zwierząt nie jest bogaty. Można tu wymienić gatunki szeroko rozpowszechnione na kontynencie euroazjatyckim (ssaki: zając szarak, kuna leśna, sarna, dzik; z ptaków: sójka, dzwoniec, świergotek łąkowy i drzewny, słowik rdzawy, kąskawa, kulczyk i dzięcioł zielony). Występują też gatunki o charakterze południowym, reprezentowane głównie przez bogaty świat owadów, a wśród kręgowców: chomiki i nietoperze.

Turystyka, agroturystyka

 

  W gminie Kodrąb bez mała cały obszar gminy spełnia wymogi stawiane potencjalnym terenom rekreacyjnym, szczególnie tereny położone w pobliżu rzeki Widawki i w rejonie Lipowczyc nad rzeką Prudką oraz w Kodrębie nad rzeką Widawką ( pow. zbiornika 6,0 ha). Podjęto prace nad zagospodarowaniem terenu wokół istniejącego zalewu. Otoczenie lasów cieszy się ogromną popularnością (piękny krajobraz, woda i kompleksy leśne) – stanowi doskonałe miejsce rozwoju agroturystyki i rekreacji, przy jednoczesnej dobrej dostępności komunikacyjnej. Aby jednak tereny te pełniły funkcje letniskowe winna być odpowiednio przygotowana właściwa baza turystyczna. Cały obszar gminy nie spełnia obecnie wymogów stawianych rekreacji i agroturystyce, tak więc jest w tym kierunku wiele do zrobienia
i tu należy szukać dużych możliwości rozwoju na przyszłość.

 

  Główne tereny letniskowe wyznaczone w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kodrąb” znajdują się w miejscowościach: Lipowczyce, Huby, Klizin, Smotryszów, Teodorów, Widawka i Zalesie oraz w istniejącej zabudowie mieszkaniowej innych miejscowości w gminie.

    Na terenie gminy brak jest właściwej bazy noclegowej oprócz kilku campingów,
co nie stwarza właściwych podstaw dla rozwoju agroturystyki i rekreacji.

    Gmina posiada skromną bazę gastronomiczną, którą tworzą 2 punkty gastronomiczne
w Zakrzewie i Rzejowicach. Sezonowe punkty są przy zbiorniku w Kodrębie, Widawce
i Lipowczycach. W poszczególnych miejscowościach znajdują się punkty handlowe (Kodrąb, Dmenin, Zakrzew, Rzejowice, Bugaj, Gosławice, Lipowczyce).

    Na terenie gminy istnieją następujące obiekty sportowe:

 boiska – przy szkole w Kodrębie i Rzejowicach,

 2 sale sportowe – przy szkole w Kodrębie i 1 w Rzejowicach,

 boiska wiejskie znajdują się we wsiach: Dmenin, Florentynów, Lipowczyce, Wola Malowana, Feliksów, Zapolice, Smotryszów.

 Planuje się wytyczenie ścieżki rowerowej.

 

  Punkt informacji turystycznej znajduje się w Gminnym Centrum Informacji
w Dmeninie oraz w Urzędzie Gminy w Kodrębie. Informacji o zabytkach udzielać mogą również nauczyciele ze szkół gminnych.

 

Powierzchnia 

    Teren gminy zajmuje powierzchnię 105,7 km², co stanowi 0,6 % powierzchni województwa łódzkiego. 

 
Uwarunkowania ochrony środowiska naturalnego

  Walory przyrodnicze gminy Kodrąb są znaczące zarówno w skali lokalnej, jak
i krajowej. Część obszaru jest chroniona jako Piliczańsko – Radomszczański Obszar Chronionego Krajobrazu, który zajmuje ok. 40% powierzchni gminy.

  Na terenie gminy Kodrąb przebiega korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym łączącym Wartę z Pilicą.

 Zaplecze mieszkaniowe

  Ważnym elementem infrastruktury w gminie jest substancja mieszkaniowa.

  Według danych NSP 2002 na terenie gminy zlokalizowane są 1263 budynki, w których znajdują się mieszkania, w tym 1134 budynki mieszkalne. Składają się z 1297 mieszkań,
w tym 1294 zamieszkanych stale.

  Prawie 14% zasobów mieszkaniowych pochodzi sprzed 1945 r., co rzutuje na ich niski standard. Decyzje o ich modernizacji bądź stopniowej likwidacji powinny uwzględniać walory architektoniczne związane z lokalną kulturą. Dominującą część zasobów stanowią mieszkania wybudowane w latach 1945-1978 – prawie 60%. Są to mieszkania, które ze względu na stosowane w tamtych latach technologie w budownictwie na ogół wymagają modernizacji.

  Po 1988 roku wybudowano 128 mieszkań o łącznej powierzchni 14,2 tys. m²,
co w dużej mierze wpłynęło na poprawę jakości zasobów mieszkaniowych w gminie.

  Spośród ogółu budynków mieszkalnych zdecydowana większość (97,5%) to budynki jednomieszkaniowe, pozostałe to budynki dwu i trzy mieszkaniowe. Budynki o większej liczbie mieszkań w gminie nie występują.

 Gospodarka wodno-ściekowa

  Gmina jest zaopatrzona w wodociągi w 75%(wg danych Urzędu Gminy).

 Długość sieci wodociągowej wynosi 99 km, liczba odbiorców – 867

 Ilość posesji możliwych do podłączenia – 1060.

  Obecnie na terenie gminy Kodrąb funkcjonują 4 ujęcia wody:

 Dmenin – głębokość 150 m, podłoże kredowe, wydajność teoretyczna 320m³/d,

 Klizin – głębokość 96 m, podłoże jurajskie, wydajność teoretyczna 2607m³/d,

 Wola Malowana – głębokość 60 m, podłoże kredowe, wydajność teoretyczna 770 m³/d,

 Rzejowice – głębokość 30 m, podłoże jurajskie, wydajność teoretyczna 216 m³/d.

  Wydajność ujęć zaspokaja potrzeby gminy, a stan sieci określany jest jako dobry (zarejestrowanych jest 948 przyłączy). Ze względu na przepuszczalność podłoża wokół ujęć wymagane jest opracowanie stref ochrony pośredniej istniejących studni. Realizowane wodociągi: Żencin – Zalesie, Kol. Zakrzew, Kodrąb – ul. Górna i ul. Źródlana, Józefów.

  Wydajność zasobów wodnych w studniach gminnych wynosi 3913 m³/dobę.

  W Kodrębie istnieje oczyszczalnia ścieków o przepustowości 200 m³/d. Oczyszczalnia ta pracowała wyłącznie na ściekach dowożonych z szamb od stycznia 2003 roku do czerwca 2004 roku. W czerwcu 2004  został włączony do oczyszczalni pierwszy odcinek wybudowanej kanalizacji sanitarnej w Kodrębie dł. 2,6 km z pompownią ścieków. Obecnie do oczyszczalni dostarczane są ścieki z ZSzG w Kodrębie oraz gospodarstw domowych objętych zasięgiem I etapu budowy kanalizacji sanitarnej w Kodrębie.

  Sukcesywnie będą realizowane oczyszczalnie i sieci kanalizacyjne w innych miejscowościach tj. w Dmeninie (obsługująca Dmenin, Konradów, Gosławice), Rzejowicach (Rzejowice, Gembartówka) i Woli Malowanej ( Feliksów, Teodorów, Smotryszów i Wola Malowana). Dla pozostałych miejscowości: Klizin, Widawka, Kuźnica, Lipowczyce, Zalesie, Żencin będą sukcesywnie realizowane oczyszczalnie przydomowe.

  Na terenie gminy brak jest kanalizacji deszczowej. Ciągi komunikacyjne odwadniane będą powierzchniowo (do rowów odwadniających). Istniejące rowy wymagają oczyszczenia.

 Zaopatrzenie w paliwa

  Na terenie gminy istnieją dwie stacje paliw w Kodrębie oraz na Bugaju przy drodze nr 42.

  W gminie nie ma sieci ciepłowniczej, gospodarstwa domowe korzystają z własnych systemów grzewczych. Są to najczęściej piece CO na paliwa stałe tj. węgiel i koks. Sytuacja taka nie jest właściwa z uwagi na ochronę środowiska. Należy dążyć do modernizacji kotłowni i przejścia na paliwa płynne (olej opałowy i gaz).

    Na terenie gminy znajdują się dwa składy opału w Kodrębie i w Zakrzewie, najbliższy poza gminą w Radomsku. W nowobudowanych i remontowanych obiektach użyteczności publicznej oraz niektórych prywatnych instalowane są urządzenia grzewcze gazowe lub olejowe.

  Mieszkańcy gminy zaopatrują się w węgiel w systemie indywidualnym. Podaż węgla zabezpiecza dotychczas wszystkie potrzeby społeczeństwa gminy.

  Łączne oszacowane zapotrzebowanie na węgiel w gminie wynosi ok. 5,6 tys. ton.

 Uwzględniając fakt powszechnego wykorzystywania dodatkowo innych paliw (głównie drewna) realne zapotrzebowanie dla gminy można szacować na 4,6 tys. ton węgla kamiennego.

 

Stan obiektów dziedzictwa kulturowego

    Gmina Kodrąb jest interesującym miejscem pod względem występowania cennych elementów środowiska kulturowego. W połączeniu z walorami środowiska naturalnego
- dolina rzeki Widawki, na pofalowanym, fragmentami rozrzeźbionym terenie, z licznymi terenami zielonymi – tworzą one niepowtarzalne zespoły architektoniczno – krajobrazowe. Walory te stanowią w dużej mierze o atrakcyjności turystycznej gminy i jako takie winny być pielęgnowane ze szczególną starannością.

    Cenne walory posiadają wsie historyczne: Smotryszów, Widawka, Zakrzew i Kodrąb. Ich układ przestrzenny zachował do dziś w zasadniczym zarysie swój charakter, pomimo wielu negatywnych zmian dokonanych w okresie powojennym w wyniku realizacji „współczesnej” zabudowy o formie obcej miejscowej tradycji i przypadkowych lokalizacji degradujących historyczne układy.

WYKAZ ZASOBÓW KULTUROWYCH:

TABL. 3. HISTORYCZNE ZESPOŁY WIEJSKIE

 

Nazwa wsi i okres jej powstania	Forma rozplanowania
Bugaj...................................................................	Przysiółek
Dmenin................................................................	Wieś sznurowa
Kodrąb................................................................	Złożony układ przestrzenny
Lipowczyce.........................................................	Ulicówka
Rzejowice............................................................	Złożony układ przestrzenny
Wola Malowana................................................	Wieś sznurowa
Zalesie.................................................................	Przysiółek
Zapolice..............................................................	Ulicówka

  Ź r ó d ł o: Dane Urzędu Gminy

 

TABL. 4. OBIEKTY SAKRALNE

 

Wieś	Obiekt
Bugaj Dmeniński................................................	zespół kościoła pw. św. Leonarda
Dmenin................................................................	kościół par. rzym. – kat. pw. św. Szymona i Judy Tadeusza
Kodrąb................................................................	kościół par. rzym. - kat. pw. św. Jadwigi
Rzejowice............................................................	zespół kościoła pw. Wszystkich Świętych

  Ź r ó d ł o: Dane Urzędu Gminy

TABL. 5.   ZESPOŁY PODWORSKIE WRAZ Z PARKAMI

Wieś	Okres powstania
Smotryszów.........................................................	XIX w.
Widawka..............................................................	XIX w.
Zakrzew................................................................	1860 r.
Kodrąb..................................................................	XVIII / XIX w.

  Ź r ó d ł o: Dane Urzędu Gminy

TABL. 6.   WYKAZ ZABYTKÓW TECHNIKI

Wieś	Obiekt
Kodrąb................................................................	piece wapiennicze
Kodrąb................................................................	zespół gorzelni i młyn
Rzejowice............................................................	2 młyny motorowe
Smotryszów........................................................	piece wapiennicze
Wola Malowana................................................	młyn

  Ź r ó d ł o: Dane Urzędu Gminy